Jak postępować z otyłym dzieckiem?

Większość rodziców jest zdania, że nie ma potrzeby zastanawiać się nad rodzajem żywności, skoro dziecko zdrowo wygląda i ma apetyt. Wystarczy tylko dostarczanie odpowiedniej ilości pokarmów, a reszta sama się potoczy w odpowiednim kierunku. Tymczasem młody, rozwijający się organizm w szczególności potrzebuje pokarmów wysokiej jakości. Niestety, jak wykazują badania nadwaga u dzieci to już problem społeczny, który staje się jedną z głównych przyczyn chorób cywilizacyjnych. Problem ten dotyka w szczególności krajów wysoko rozwiniętych takich jak np. Stany Zjednoczone, ale również coraz bardziej dostrzegany jest w krajach europejskich w tym również w Polsce. U dzieci i młodzieży do określenia i rozpoznania ewentualnych odchyleń rozwojowych służą siatki centylowe, czyli wykresy opracowane na podstawie ogólnopolskich danych statystycznych. Umożliwiają one ogólną ocenę, czy dziecko rozwija się prawidłowo w porównaniu z innymi rówieśnikami. Niestety nie zawsze podczas badań u lekarza dostaniemy szczegółowe wskazówki jak należy postępować w przypadku zaobserwowania występującej u dziecka nadwagi.

Jakie zmiany należy wprowadzić?

• Dieta. U dzieci w przypadku zaobserwowanej już nadwagi kluczowe znaczenie ma dieta. Należy bezwzględnie wyeliminować produkty sprzyjające otyłości, jednocześnie zachowując pełną wartość pokarmów. Nie można głodzić dziecka ograniczając mu ilość posiłków, ale trzeba szczegółowo przeanalizować to, co dziecko zjada. Szczególnie niebezpieczne są tzw. „zapychacze”, które nie dość, że dostarczają nadmiernej porcji kalorii, to również w ich skład wchodzi wiele szkodliwych substancji dodatkowo obciążających organizm. U dzieci i młodzieży w szczególności należy dbać o to, by układ pokarmowy był w pełni sprawny. Powinien on w maksymalny sposób wykorzystywać składniki odżywcze z dostarczonego pokarmu. Niewłaściwy dobór produktów tworzy złe przyzwyczajenia, a te stają się niezdrowym nawykiem w życiu dorosłym. Bezmyślne spożywanie dodatkowych porcji bogatych w cukry i tłuszcze czy w różne szkodliwe, chemiczne substancje doprawiające smak, zapach i kolor prowadzi do niepotrzebnego obciążania rozwijających się organizmów. Pamiętajmy, że zanim dziecko wyjdzie do szkoły musi zjeść śniadanie, które nie musi być obfite, ale powinno dostarczyć podstawową dawkę odżywczą na „start”. Rano, po przebudzeniu dzieci nie mają zbyt dużego apetytu, dlatego śniadanie nie może być „ciężkie”. Przygotowując dziecku śniadanie do szkoły pamiętaj, aby znalazły się w nim wartościowe produkty dla jego zdrowia (np. owoce, pełnoziarniste pieczywo, jogurt). Zrezygnuj z batoników, cukierków i słodkich napoi jako przekąsek.
• Więcej ruchu. Dzieci i młodzież szkolna spędzają w szkolnych ławkach ok. 7 godzin dziennie. Wśród zajęć szkolnych tygodniowo odbywają się przeciętnie tylko 2 godziny zajęć wychowania fizycznego. Po powrocie do domu czas wolny przeznaczają na odrabianie lekcji, oglądanie telewizji oraz spędzają wiele godzin przy komputerze. Taki rozkład dnia powoduje, że dzieci stają się mało sprawne fizycznie. To pociąga za sobą niechęć do wszelkich form czynnego spędzania czasu. Zadaniem rodzica jest zorganizować dziecku zajęcia, które zajmą jego uwagę, umysł, i ciało – najlepszym pomysłem jest ruch i to najlepiej na świeżym powietrzu. Zaledwie jedna godzina ruchu dziennie dla większości dzieci już jest wystarczająca. Warunkiem podstawowym, jeśli ruch ma przynieść oczekiwane efekty, jest systematyczność. Lepsze są mniejsze dawki aktywności, ale codzienne niż męczące zajęcia raz w tygodniu. Aktywność fizyczna dziecka nie musi polegać na wykonywaniu trudnych, męczących ćwiczeń. Dobór rodzaju wysiłku też nie powinien być przypadkowy. Zanim dziecko zacznie ćwiczyć lepiej skorzystać z porady specjalisty. Rozmawiaj z dzieckiem i obserwuj jego podejście do ćwiczeń. Wysiłek fizyczny nie może być dla dziecka nudny. Dla wszystkich najlepszy będzie ogólnorozwojowy trening sprawnościowy z umiarkowaną intensywnością. Z pewnością wpłynie on pozytywnie na zdrowie i rozwój dziecka, a przebywanie na świeżym powietrzu z pewnością pozwoli dotlenić organizm oraz rozładować nadmiar energii.
• Mniejsze kieszonkowe. Dziecko otrzymując kieszonkowe powinno mieć jasno określoną potrzebę, na co chciałoby je wydać. Rozmawiaj o tym z dzieckiem i próbuj ukierunkowywać jego zainteresowania. Często zdarza się, że dziecko nie mając określonego celu, na który może wydać pieniądze ulega pokusie. Półki w szkolnych sklepikach uginają się od wysokokalorycznych produktów, takich jak batoniki, lizaki, napoje z cukrem czy chipsy. Brak zainteresowania i kontroli ze strony rodziców przyczynia się do tego, że dziecko nieświadomie lub za namową kolegów dokonuje zakupu bezwartościowych, a nawet szkodliwych produktów.
• Rozmowa z dzieckiem. Stres oraz sytuacje, których dziecko doświadcza w szkole wpływają na zwiększanie ilości spożywanych niezdrowych produktów. Świadomy rodzic nigdy nie powinien zostawiać dziecka samego z jego problemem. Tylko dobry kontakt i rozmowa z dzieckiem pozwoli zrozumieć i określić wysokość i rozmiar problemu. Dojrzałe i odpowiedzialne wychowanie zawsze przyczynia się do wyrobienia pozytywnych wartości u dziecka jednocześnie przeciwdziałając podejmowaniu nierozważnych decyzji.
• Rozwijanie zainteresowań. Dzięki obserwacji swojego dziecka możemy określić, jakie zainteresowania wykazuje. Wraz ze wzrostem i rozwojem jego zainteresowania stopniowo się zmieniają, co jest pozytywne, ponieważ świadczy m.in. o kreatywności. Najważniejszą kwestią jest kontrolowanie, aby zainteresowania nie poszły w złym kierunku. Aktualnie mamy bardzo duże możliwości rozwijania swoich pasji – już młodsze dzieci w wieku przedszkolnym maja możliwości korzystania z różnych form zajęć łączących edukacje z zabawą. Dzieci w wieku szkolnym mogą korzystać z dodatkowych form zajęć pozalekcyjnych w postaci np. klubów, sekcji, kółek zainteresowań. Każde miasto stwarza możliwości i przeznacza na ten cel pieniądze organizując różnego rodzaju zajęcia dla dzieci i młodzieży w domach kultury, bibliotekach, stowarzyszeniach.

autor: mgr Hanna Stolińska-Fiedorowicz